Jednym z problemów, z którymi mogą spotkać się strony postępowania sądowego, jest przewlekłość postępowania. W praktyce często zdarza się, że sprawy sądowe toczą się przez wiele lat, co może prowadzić do frustracji i poczucia, że sądy nie działają sprawiedliwie i zgodnie z zasadą szybkości postępowania. W takich sytuacjach pomocna może okazać się skarga na przewlekłość postępowania, o której mowa w Ustawie z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1725). Skarga na przewlekłość jest narzędziem, które umożliwia stronie postępowania zwrócenie się do sądu o ocenę, czy sprawa była prowadzona w sposób nieuzasadniony opóźniony. Z kolei, uwzględnienie skargi umożliwia w dalszej kolejności dochodzenie od Skarbu Państwa naprawienia szkody wynikłej ze stwierdzonej przewlekłości.
Czym jest skarga na przewlekłość postępowania sądowego?
Skarga na przewlekłość postępowania sądowego to środek prawny, który umożliwia stronie postępowania wskazanie, że dane postępowanie sądowe trwa zbyt długo, bez uzasadnionej przyczyny. Celem skargi jest przyspieszenie rozstrzygnięcia sprawy, ale także poprawa efektywności systemu sądowego. Składając skargę, strona powinna udowodnić, że postępowanie trwa dłużej niż jest to konieczne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności faktycznych i prawnych sprawy, a przewlekłość jest wynikiem opóźnienia działań sądu.
Jakie elementy powinna zawierać skarga na przewlekłość?
Skarga na przewlekłość musi zawierać kilka kluczowych elementów, bez których sąd odrzuci skargę. Co ważne, nie są to tylko standardowe wymogi formalne, lecz są to elementy konstrukcyjne, które muszą znaleźć się w skardze, by mogła ona zostać rozpoznana przez sąd. Należy do nich:
- Żądanie stwierdzenia przewlekłości postępowania – skarga musi wyraźnie wskazywać, że strona domaga się stwierdzenia przewlekłości postępowania. Jest ro kluczowe żądanie, które powinno wybrzmieć w skardze.
- Przytoczenie okoliczności uzasadniających to żądanie – w tym miejscu skarżący powinien dokładnie wyjaśnić, dlaczego uważa, że postępowanie było przewlekłe.
Czym są okoliczności uzasadniające żądanie?
Przesłanka „okoliczności uzasadniających żądanie skargi” może powodować wątpliwości interpretacyjne. Nie chodzi w tym przypadku o wskazanie niezadowolenia skarżącego czy też opisania przebiegu całego procesu, ale o wskazanie dwóch istotnych okoliczności uzasadniających żądanie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalił się pogląd, zgodnie z którym skarga powinna wskazywać w tym zakresie na:
- Czas trwania postępowania, świadczący o wystąpieniu przewlekłości;
- Konkretne czynności procesowe, które nie zostały podjęte lub zostały dokonane przez Sąd w sposób wadliwy, powodując w ten sposób nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu.
Stanowisko takie wyraził Sąd Najwyższy w następujących orzeczeniach: w najnowszym Postanowieniu SN z 26 listopada 2024 r. I NSP 418/24, LEX nr 3785726, Postanowieniu SN z 10 czerwca 2020 r. I NSP 69/20 LEX nr 3017789, Postanowieniu SN z 15 stycznia 2008 r. III SPP 46/07 LEX nr 442653, Postanowieniu SN z 7 czerwca 2005 r., III SPP 95/05, OSNP 2006, nr 1-2, poz. 34, Postanowieniu SN z 7 czerwca 2005 r., III SPP 113/05, LEX nr 2619908, Postanowieniu SN z 21 marca 2019 r. I NSP 95/18 LEX nr 2652398.
Podsumowanie
Skarga na przewlekłość postępowania sądowego stanowi kluczowy instrument ochrony praw stron w sytuacjach, gdy postępowanie sądowe jest prowadzone w sposób nieuzasadniony opóźniony. Skarga, aby była skuteczna, musi spełniać precyzyjnie określone wymagania. Warto zaznaczyć, że orzecznictwo Sądu Najwyższego precyzuje sposób interpretacji tych wymogów, co pozwala uniknąć błędów w trakcie składania skargi. W przypadku potrzeby wsparcia przy przygotowaniu skargi na przewlekłość postępowania, nasza kancelaria oferuje kompleksową pomoc.
Autorem artykułu jest Aplikantka adwokacka Zuzanna Łoś.