Rzecznik Generalny TSUE po raz kolejny stanął po stronie konsumentów.
Dnia 16 lutego 2023 r. Rzecznik Generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, Anthony Michael Collins zabrał głos w sprawie mającej ogromne znaczenie dla kredytobiorców mających kredyty indeksowane i denominowane walutą franka szwajcarskiego. Na tę opinię czekali nie tylko kredytobiorcy, ale przede wszystkim banki udzielające takich kredytów. Zagadnienie budziło wiele emocji, z uwagi na inicjonowanie przez frankowiczów przeciwko bankom licznych postępowań sądowych o unieważnienie postanowień lub całych umów kredytu, w związku z którymi banki zaczęły dochodzić na drodze sądowej m.in. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału.
Czego dotyczy sprawa C-520/21?
Z pytaniem prejudycjalnym do TSUE zwrócił się Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, rozpoznający sprawę z powództwa kredytobiorcy. Pytanie dotyczyło tego, czy strony zawartej przez konsumenta i bank umowy o kredyt hipoteczny, która została uznana przez sąd za nieważną w całości z powodu zawarcia w niej nieuczciwego warunku, mogą dochodzić roszczeń wykraczających poza zwrot świadczeń pieniężnych spełnionych na podstawie tej umowy oraz zapłatę odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty.
Co stwierdził Rzecznik Generalny TSUE?
W opinii Rzecznika Generalnego TSUE, w przypadku uznania, że umowa kredytu zawarta pomiędzy bankiem, a kredytobiorcą jest nieważna (z uwagi na zawarte w niej niedozwolone postanowienia umowne), bank nie może dochodzić względem konsumenta jakichkolwiek innych świadczeń oprócz zwrotu wypłaconego kapitału i zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od chwili wezwania do zapłaty. Rzecznik Generalny TSUE podkreślił, że przedsiębiorca nie może czerpać korzyści gospodarczych z sytuacji powstałej na skutek własnego bezprawnego działania. Dodatkowo bank nie byłby zniechęcony do stosowania nieuczciwych warunków w umowach kredytowych zawieranych z konsumentami, jeżeli, pomimo uznania tych umów za nieważne, mógłby pobierać od konsumentów rynkowe wynagrodzenie za korzystanie z kapitału kredytu.
Natomiast co do roszczeń kredytobiorców, zdaniem Rzecznika Dyrektywa 93/13/EWG w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich nie stoi na przeszkodzie przepisom prawa krajowego ani orzecznictwu krajowemu, w którym dokonuje się ich wykładni, na podstawie których konsumentom zostają przyznane szersze prawa aniżeli te zawarte w owej dyrektywie. W ocenie Rzecznika, to do sądów krajowych należy ustalenie w oparciu o prawo krajowe czy konsumenci mogą dochodzić roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.
Co to oznacza w praktyce?
Treść Opinii Rzecznika Generalnego TSUE jest bardzo korzystna dla kredytobiorców i jednocześnie zwraca uwagę na istotnie niekorzystne położenie banków oraz ich szansę na powodzenie w ewentualnie wytaczanych przez bank procesach sądowych o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału udzielonego kredytu.
Mimo że opinia Rzecznika Generalnego TSUE nie wiąże ani Trybunału ani sądów krajowych, to w praktyce w przeważającej ilość orzeczeń TSUE podziela pogląd przedstawiony przez Rzecznika Generalnego TSUE. Opinia stanowi bowiem wsparcie dla sędziów Trybunału oraz punkt odniesienia w dyskusji na temat ostatecznego wyroku.
Autorem artykułu jest Młodszy prawnik Aleksandra Warpechowska.