W postępowaniach sądowych zdarzają się sytuacje, w których stronie nie uda się dotrzymać wyznaczonego terminu na dokonanie konkretnej czynności procesowej. Czasami brak złożenia pisma procesowego w odpowiednim czasie wynika z okoliczności, na które strony postępowania nie miały wpływu, w szczególności choroba, wypadek samochodowy lub inne nieprzewidziane zdarzenia. W takich przypadkach istnieje możliwość złożenia wniosku o przywrócenie terminu.
Czym jest wniosek o przywrócenie terminu procesowego?
Wniosek o przywrócenie terminu to formalne żądanie strony postępowania, aby sąd umożliwił jej dokonanie konkretnej czynności procesowych pomimo upływu wyznaczonego terminu, np. do złożenia pisma.
Wniosek o przywrócenie terminu procesowego może być złożony w przypadku, gdy strona postępowania nie ponosi winy za uchybienie terminowi.
Instytucja ta dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy termin rozpoczął już bieg, ale strona nie podjęła działania w wyznaczonym czasie, czyli pozostała bierna. Należy podkreślić, że termin rozpoczyna bieg, jeżeli korespondencja sądowa została skierowana do właściwej osoby ze skutkiem doręczenia. Instytucja przywrócenia terminu nie dotyczy więc sytuacji błędnego, nieskutecznego doręczenia, bowiem w tym wypadku termin procesowy nie mógł rozpocząć biegu.
Jak skutecznie złożyć wniosek o przywrócenie terminu?
Strona planująca złożyć wniosek o przywrócenie terminu musi pamiętać, że wniosek ten obwarowany jest kilkoma ustawowymi warunkami. Kluczowym elementem wniosku jest uprawdopodobnienie okoliczności, które uniemożliwiły dotrzymanie terminu. Najczęściej spotykane sytuacje, które mogą uzasadniać przedmiotowy wniosek, to:
- udokumentowana choroba – strona, z powodu choroby, nie była w stanie wykonać czynności procesowej w terminie;
- brak lub błędne pouczenie o biegu terminu – strona, niezastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie została prawidłowo poinformowana o terminie czynności procesowej;
- problemy zdrowotne bliskiej osoby – strona musiała opiekować się osobą bliską, co realnie uniemożliwiło jej wykonanie czynności procesowej.
W każdej z tych sytuacji strona musi wykazać, że podjęła działania w możliwym zakresie i starała się wykonać swoje obowiązki procesowe w terminie. Okoliczności, na które powołuje się strona muszą obiektywnie uniemożliwiać dochowanie terminu przez stronę. Sąd, rozpoznając wniosek skupi się na ocenie, czy przeszkody były niezależne od strony, czy strona rzeczywiście nie była w stanie wykonać czynności procesowej, czy strona wykazała się należytym staraniem w podjęciu działań zmierzających do wykonania czynności procesowej w terminie. Niezawinioną przyczyną uchybienia terminu nie będzie nieznajomość przepisów postepowania. Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 1998 r. o sygn. II UKN 519/97 brak wiedzy o terminach procesowych nie może być uznany za podstawę do przywrócenia terminu.
Należy pamiętać, że skuteczne złożenie wniosku o przywrócenie terminu również uwarunkowane jest zachowaniem odpowiedniego terminu. Zgodnie z art. 169 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu.
Strona powinna dokonać razem z wnioskiem strona czynności procesowej, której dotyczy uchybiony termin. Innymi słowy, jeżeli strona uchybiła terminowi na złożenie zażalenia, to razem z wnioskiem o przywrócenie terminu powinna przedłożyć również zażalenie.
Poza powyższymi kluczowymi wymogami dotyczącymi wniosku o przywrócenie terminu, warto również pamiętać o kilku innych istotnych kwestiach tj.
- Forma pisma procesowego – wniosek o przywrócenie terminu musi być sporządzony w formie pisma procesowego i spełniać ogólne warunki określone dla pism procesowych w art. 126 Kodeksu postępowania cywilnego;
- Brak opłaty sądowej – wniosek o przywrócenie terminu jest zwolniony z opłaty sądowej. Należy jednak pamiętać o ewentualnych opłatach czynności procesowej, której dotyczy wniosek.
- Doręczenie wniosku pełnomocnikowi strony przeciwnej – w przypadku, gdy strony o przywrócenie terminu reprezentuje profesjonalny pełnomocnik: adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, czy Prokuratoria Generalna RP – konieczne jest doręczenie wniosku o przywrócenie terminu pełnomocnikowi strony przeciwnej. Wynika to z art. 132 Kodeksu postępowania cywilnego, który nakłada obowiązek poinformowania pełnomocników o złożeniu wniosku.
Czy po upływie roku od uchybionego terminu można domagać się jego przywrócenia?
Co do zasady, wniosek o przywrócenie terminu stosuje się w sytuacjach, gdy nie upłynęło zbyt wiele czasu od uchybienia terminowi. Ustawodawca przewidział jednak możliwość zastosowania wniosku o przywrócenie terminu również wtedy, gdy upłynął rok od uchybienia terminowi.
Tego rodzaju sytuacje są wyjątkowe, a uwzględnienie wniosków o przywrócenie terminu po upływie roku odbywa się na nieco innych zasadach. Sąd może uwzględnić wniosek wyłącznie, gdy uzna, że okoliczności towarzyszące uchybieniu terminowi są wyjątkowe. W orzecznictwie podkreśla się, że w tym wypadku nie ma znaczenia fakt, czy wnioskodawca ponosi winę w uchybieniu terminu, jeżeli dany wypadek nie ma charakteru wyjątkowego (Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 września 2016 r., V CZ 55/16, LEX nr 2155209, Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2018 r., II CZ 88/17, LEX nr 2558234, Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2014 r., II CZ 119/13, LEX nr 1463856). Sąd ocenia „wyjątkowość wypadku” przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności sprawy, a argumenty uzasadniające wniosek muszą być na tyle solidne, aby przeważały nad argumentami uzasadniającymi stabilizację sytuacji prawnej ugruntowanej przez dany upływ czasu.
Podsumowanie
Wniosek o przywrócenie terminu procesowego to ważna instytucja, która daje szansę na naprawienie sytuacji związanej z niezawinionym uchybieniem terminowi na dokonanie czynności prawnej. Warto jednak pamiętać, że uwzględnienie wniosku zależy od wielu czynników, takich jak przyczyna uchybienia, czas jaki upłynął od uchybienia, dbałość i staranność strony o własne sprawy, obiektywność przeszkód. Aby zwiększyć szanse na pozytywne rozpatrzenie wniosku, należy zadbać o odpowiednie udokumentowanie przyczyn uchybienia oraz złożyć wniosek jak najszybciej po ustaniu przeszkody.
Autorem artykułu jest Aplikantka adwokacka Zuzanna Łoś.