Od września 2024 r. roku w Ministerstwie Rozwoju i Technologii – nieco w cieniu ustawy deregulacyjnej (na temat której artykuł, przybliżający zmiany mające się pojawić w polskim prawie gospodarczym i administracyjnym w najbliższym czasie dostępny jest tutaj) – toczą się prace nad aktem prawnym, bezpośrednio odnoszącym się do prowadzenia działalności gospodarczej.
Projekt nowelizacji ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy oraz niektórych innych ustaw (dalej odpowiednio jako: „Projekt nowelizacji” oraz „Ustawa o CEIDG”), który dnia 2 kwietnia 2025 r. trafił pod obrady Komitetu Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji:
- przewiduje pełną cyfryzację wniosków o wpis do CEIDG;
- dotyczy przede wszystkim przepisów w zakresie uproszczenia procesu podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców – osoby fizyczne oraz rozszerzenia informacji udostępnianych przez CEIDG;
- w praktyce oznaczać to będzie, że dostępna do tej pory forma wniosków papierowych zostanie całkowicie zastąpiona wnioskami kierowanymi w formie elektronicznej.
Aktualnie obowiązujące procedury w zakresie składania wniosków o wpis do CEIDG online i w formie papierowej
CEIDG jest elektronicznym rejestrem przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w Polsce. W rejestrze znajdują się wyłącznie wpisy przedsiębiorców, którzy:
- prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą;
- są wspólnikami spółek cywilnych.
W przeciwieństwie do wpisów danych widniejących w rejestrze przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, wpis do CEIDG możliwy jest zarówno za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, jak i w wersji papierowej, w wybranym Urzędzie Miasta lub Gminy oraz korespondencyjnie za pośrednictwem poczty polskiej przesyłką pocztową. Formy złożenia wniosku o wpis do CEIDG i zarejestrowania w ten sposób działalności gospodarczej różnią się stopniem sformalizowania, natomiast wybór formy złożenia wniosku należy wyłączenie do zainteresowanego. Dane podlegające udostępnieniu celem zarejestrowania działalności są tożsame, a jeżeli wniosek został złożony niepoprawnie, organ niezwłocznie wskazuje wnioskodawcy uchybienia oraz wzywa do skorygowania lub uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni roboczych, pod rygorem pozostawienia wniosku bez rozpoznania.
Potrzeba i cel nowelizacji ustawy o CEIDG
Celem projektowanych zmian Ustawy o CEIDG jest całkowita cyfryzacja wniosków o wpis do rejestru i umożliwienie rejestracji działalności gospodarczej jedynie w formie elektronicznej. Ministerstwo Rozwoju i Technologii uzasadnia projekt nowelizacji stałym wzrostem liczby wniosków składanych w formie elektronicznej, których realizację również zdecydowanie wzmocniła epidemia COVID-19. Zdaniem projektodawcy, wyrażonym w uzasadnieniu Projektu nowelizacji, doświadczenia ostatnich lat potwierdzają, że przedsiębiorcy chętnie korzystają z możliwości załatwiania spraw, wykorzystując usługi świadczone drogą elektroniczną. Dużą popularnością cieszy się tzw. „jedno okienko”, dzięki któremu zmniejszono do minimum formalności przy rozpoczęciu prowadzenia działalności gospodarczej. Każdy, kto chce założyć działalność gospodarczą, składa jeden zintegrowany wniosek o wpis do CEIDG, a dane z wniosku są następnie przesyłane do Głównego Urzędu Statystycznego (GUS), Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) i urzędu skarbowego (US). Badania poziomu satysfakcji oraz ilości przedsiębiorców załatwiających swoje sprawy drogą elektroniczną wskazują na rosnącą atrakcyjność tej formy przeprowadzania procesów administracyjnych.
Poza postulatami zmian uzasadnionymi podnoszeniem stopnia modernizacji procesów administracyjnych w kraju, Projektodawca zapewnia, że wprowadzając zmiany, brane są pod uwagę zasady dostępności i równego traktowania wszystkich uczestników życia gospodarczego. Ministerstwo Rozwoju i Technologii zapewnia, że regulacja ma na celu ułatwienie wykonywania działalności gospodarczej oraz poszerzenie zakresu informacji publikowanych za pośrednictwem CEIDG.
Stanowisko Rzeczniczki Małych i Średnich Przedsiębiorców
Rzeczniczka Małych i Średnich Przedsiębiorców, w komentarzu do proponowanej regulacji zwróciła uwagę, iż: „pełna elektronizacja usług publicznych przynosi wymierne korzyści w postaci oszczędności czasu oraz należy docenić konsekwentne działania państwa na rzecz modernizacji procesów administracyjnych”. Z drugiej jednak strony, Rzeczniczka zwróciła uwagę, iż dla niektórych przedsiębiorców „dostęp do usług cyfrowych z różnych względów wciąż stanowi barierę”. Rzeczniczka Małych i Średnich Przedsiębiorców podkreśliła, iż: „każda modernizacja musi jednak brać pod uwagę zasadę dostępności i sprawiedliwego traktowania wszystkich uczestników życia gospodarczego, niezależnie od ich poziomu kompetencji cyfrowych czy miejsca zamieszkania”. Rzeczniczka podziela jednocześnie obawy związane z kierunkiem proponowanych zmian i zaznacza, iż końcowy kształt regulacji powinien być wyważony, funkcjonalny i zgodny z interesem całej społeczności przedsiębiorców, nie pomijając żadnej z ich grup.
Obawy związane z pełną cyfryzacją wniosków składanych za pośrednictwem CEIDG podzielają również jednostki organizacyjne Urzędu m. st. Warszawy, które kwestionują zasadność projektowanej regulacji. Jednostki zgłosiły krytyczne uwagi do projektu nowelizacji, podnosząc, iż w procesie rejestracji działalności gospodarczej, klient – rejestrujący oczekuje wsparcia ze strony urzędnika i państwa w procesie zakładania działalności. Co więcej osoby zakładające własną działalność gospodarczą często wymagają szeroko rozumianego doradztwa oraz edukacji w przygotowaniu należytych dokumentów, bądź pomocy dla przedsiębiorców mających trudności w realizacji usług online. Pełna elektronizacja wniosków o wpis składanych do CEIDG stanowi wyzwanie, które niewłaściwie uregulowane może skutkować wykluczeniem dużej grupy osób z możliwości podjęcia działalności gospodarczej.
Realizacja usług przez przedsiębiorców za pośrednictwem aplikacji mObywatel
Popularność i łatwość korzystania z aplikacji mObywatel spowodowały, że jej użytkownicy, w tym przedsiębiorcy, w coraz większym stopniu wykorzystują dane udostępniane za pośrednictwem aplikacji mObywatel do realizacji usług publicznych. Projekt nowelizacji ma również na celu zapewnienie dostępu do danych zawartych w CEIDG za pośrednictwem aplikacji mObywatel. Umożliwi to składanie wniosków do CEIDG i przyspieszy sam proces zakładania działalności gospodarczej oraz ułatwi proces zmiany wpisu w CEIDG. Proponowane zmiany i rozszerzenie zakresu funkcjonowania aplikacji mObywatel umożliwią przedsiębiorcom szybszy i łatwiejszy dostęp do danych zawartych w CEIDG oraz prostej ich modyfikacji.
Pozostałe cele Projektu nowelizacji ustawy o CEIDG
W uzasadnieniu Projektu nowelizacji, poza głównymi celami regulacji, ubocznie projektodawca przytacza, iż nowelizacja ma na celu również m.in:
- uproszczenie procesu i stworzenie w CEIDG miejsca do publikacji informacji o spółce cywilnej, której wspólnikiem jest przedsiębiorca podlegający wpisowi do CEIDG;
- elektronizację i rozszerzenie zakresu informacji o pełnomocnictwach udzielonych przez przedsiębiorców;
- automatyzację procesów oraz wymianę danych przez integrację CEIDG z innymi systemami informatycznymi;
- doprecyzowanie zakresu danych przekazywanych przez organy koncesyjne oraz izby rzemieślnicze;
- zwiększenie efektywności i optymalizacji procesów dotyczących rejestru CEIDG oraz Punktu Informacji dla Przedsiębiorcy, w tym poszerzenie katalogu dokumentów, które można dołączyć do wniosku o wpis do CEIDG, np. zgłoszenie o zaprzestaniu wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towaru i usług (VAT-Z);
- oraz doprecyzowanie przepisów m.in. w zakresie:
- zarządu sukcesyjnego,
- udostępniania danych w CEIDG,
- syndyka,
- informacji o kwalifikacjach rzemieślniczych,
- przesłanek sprostowania wpisu w CEIDG,
- dokonywania wpisu w CEIDG przez małoletnich.
Projektodawca zapowiada, że chciałby stopniowo wprowadzić przymusową elektronizację. Od 1 czerwca 2026 r. wyłącznie przez Internet miałyby być przyjmowane wnioski o wpis do ewidencji nowych podmiotów. Natomiast dotychczas istniejące podmioty, które składałyby wnioski o zawieszenie, wznowienie, zakończenie lub zmianę wpisu, mogłyby korzystać z formy papierowej przez kolejne 2 lata, czyli do 1 listopada 2028 r.
Projekt nowelizacji ma na celu przed wszystkim uprościć proces podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej przez przedsiębiorców – osoby fizyczne oraz rozszerzyć informacje udostępnianie za pośrednictwem rejestru CEIDG. Proces rejestracji działalności gospodarczej miałby zostać całkowicie zelektronizowany i oparty na rejestracji dokonywanej online przez przedsiębiorcę, przy czym przewiduje się, iż taka możliwość zostanie również zapewniona za pośrednictwem aplikacji mObywatel, by jeszcze bardziej przybliżyć i ułatwić przedsiębiorcom proces rejestrowania działalności. Co więcej nowelizacja wprowadziłaby zmiany w zakresie spółki cywilnej, w tym w szczególności możliwość pobrania zaświadczenia o spółce cywilnej z CEIDG czy publikację informacji o spółce cywilnej w CEIDG wraz z szeregiem danych. Biorąc pod uwagę oczekiwania przedsiębiorców oraz zmiany otoczenia prawno-gospodarczego takie rozwiązania prawne znacząco odciążyłyby procedury administracyjne i podniosłyby stopień zmodernizowania państwa. Nie należy przy tym zapominać, iż dla właściwego przeprowadzenia tak daleko idącej w skutkach modernizacji procedur, należy zastosować możliwie najszersze mechanizmy chroniące przedsiębiorców.
Aktualny przebieg prac legislacyjnych nad projektem ustawy o zmianie ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy oraz niektórych innych można śledzić tutaj.
Źródło:
Uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy oraz niektórych innych ustaw – https://legislacja.rcl.gov.p l/docs//2/12389003/13078502/13078503/dokument681123.pdf
Autorem artykułu jest Aplikantka adwokacka Paulina Groele.