Co oznacza likwidacja spółki sp. z o.o.?
Likwidacja spółki z o.o. to złożony, określony przepisami prawa, trwający kilka lub w praktyce często nawet kilkanaście miesięcy proces mający na celu zakończenie działalności spółki. W trakcie procedury likwidacyjnej, na likwidatorach spółki ciąży szereg obowiązków prawnych i ograniczeń, które wyznaczają sposób działania spółki. Istotny w tym zakresie jest cel likwidacji jaki wynika przede wszystkim z art. 282 Kodeksu Spółek Handlowych i który nakazuje likwidatorom zakończyć bieżące interesy spółki, wypłacić zobowiązania, upłynnić majątek spółki. W doktrynie prawnej wskazuje się, że otwarcie likwidacji oznacza wygaśnięcie celu, dla którego spółka została utworzona i zastąpienie go celem jakim jest zakończenie działalności spółki. Warto zatem uważniej przyjrzeć się jakie dokładnie czynności może podejmować spółka w czasie procedury likwidacji.
Jakie czynności likwidacyjne można wyróżnić?
Czynności likwidacyjne można podzielić na trzy grupy:
- czynności podjęte w celu otwarcia likwidacji, do których zaliczyć można przede wszystkim:
- złożenie wniosku dotyczącego otwarcia likwidacji do sądu rejestrowego, w tym zgłoszenie likwidatorów spółki;
- złożenie wniosku o publikację ogłoszenia o otwarciu likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym;
- sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji;
- czynności likwidacyjne sensu stricto – czynności na etapie właściwej likwidacji, w ramach której likwidatorzy wykonują kluczowe czynności związane z zakończeniem działalności spółki, tj.:
- ściąganie wierzytelności i wypełnianie zobowiązań;
- upłynnienie majątku;
- podział pozostałego majątku pomiędzy wspólników;
- zwołanie zgromadzenia wspólników w celu zatwierdzenia ostatecznych rachunków;
- oddanie ksiąg i dokumentów na przechowanie;
- złożenie wniosku o wykreślenie z rejestru;
- czynności polikwidacyjne, do których zaliczyć można przede wszystkim:
- zgłoszenie wniosku do urzędu statystycznego o wykreślenie spółki z rejestru statystycznego prowadzonego przez GUS i likwidację numeru REGON;
- zgłoszenie wniosku do urzędu skarbowego o wykreślenie spółki z ewidencji prowadzonej przez urząd i likwidację numeru NIP;
- zgłoszenie do ZUS faktu wykreślenia z rejestru;
- likwidację rachunku bankowego w banku;
- inne czynności o charakterze organizacyjnym, tj. np. usunięcie oznaczenia siedziby spółki, zniszczeniu zbędnych papierów firmowych itp.
Jakie czynności może podejmować spółka w likwidacji?
W czasie trwania procesu likwidacji spółka w likwidacji nie może rozpoczynać nowej działalności, która wiązałaby się z realizacją celu, dla którego spółka została stworzona. Istnieją jednak od tej zasady wyjątki, tj. dopuszcza się zawieranie nowych umów, jeżeli nowy interes służy do zakończenia poprzednich zobowiązań lub może ułatwić spółce, np. upłynnienie majątku.
Ograniczenia dotyczące sprzedaży majątku w czasie likwidacji
Należy również pamiętać, o ograniczeniach dotyczących upłynnienia majątku w czasie likwidacji. Zgodnie z powołanym wcześniej art. 282 Kodeksu Spółek Handlowych nieruchomości mogą być zbywane w drodze publicznej licytacji, a z wolnej ręki – jedynie na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej od uchwalonej przez wspólników. Celem wprowadzenia tego ograniczenia było stworzenie warunków do sprzedaży nieruchomości po najwyższej możliwej cenie. Jeżeli likwidator sprzeda nieruchomość po cenie niższej niż wynikająca z uchwały wspólników to taka sprzedaż może być uznana za nieważną w świetle prawa.
Czy wszystkie czynności likwidacyjne muszą być realizowane przez likwidatorów?
Proces likwidacji spółki z o.o. wiąże się z koniecznością wykonania wielu obowiązków przez likwidatorów. Jednak nie wszystkie czynności likwidacyjne muszą być zrealizowane, jeżeli obiektywnie nie ma możliwości wywiązania się z nich przez likwidatorów. Mowa tutaj o obowiązku „wypełnienia zobowiązań” spółki. Jak wynika z orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia z 18 października 2006 r., II CSK 136/06 „Jest oczywiste, w razie braku majątku jego upłynnienie nie wchodzi w grę i wykonanie obowiązku „wypełnienia zobowiązań”, gdy są nimi zobowiązania pieniężne, nie jest możliwe. W takiej zatem sytuacji niewypełnienie zobowiązań spółki przez likwidatorów nie stanowi naruszenia powołanego przepisu. Istnieje wprawdzie możliwość podjęcia przez wspólnika likwidowanej spółki decyzji o dopłatach w wysokości umożliwiającej likwidatorom zaspokojenie wierzycieli spółki, ale nie ma prawnych możliwości wymuszenia takiego działania, które byłoby zresztą sprzeczne z zasadą wolności prowadzenia działalności gospodarczej.”
Podsumowanie
Likwidacja spółki z o.o. to nie tylko „formalność”, ale proces wymagający znajomości prawa i realiów finansowych spółki. Kluczowe jest, by likwidatorzy podejmowali działania zgodne z przepisami – jednak jak pokazuje praktyka i orzecznictwo, w przypadku braku majątku część obowiązków likwidacyjnych może okazać się niemożliwa do wykonania. Dlatego tak ważna jest ocena konkretnej sytuacji majątkowej spółki i dostosowanie działań likwidacyjnych do jej realnych możliwości.
Autorem artykułu jest Aplikantka adwokacka Zuzanna Łoś.